Kaszëbsczé Pòjezerzé%ls01pe icheRr finng i Bipeds
Kaszëbsczé Pòjezerzé zajimô westrzédny pas Kaszëbów. Je tu wiôlgô, jak na niżawné òbéńdë, wiżô krôjnë n.r.m. i ùrozmajiconô rzezba terenu, przede wszëtczim w conie pòjezérnégò pùkla. Òd nôwëższich Szimbarzczich Grzëpów (329 m n.r.m.) teren pòstãpno òpôdô w stronã nordë, pôłnia i wschòdu. To dô tu wiele jezór, a westrzód nich wiôlgòscą wëapartniają sã: Reduńsczé Jezora (Dólné i Górné), Òstrzëcczé, Gòwidlińsczé i Môùsz. Na klimat wërazny cësk mô wiôldżé zjinaczenié wiże. Razã z ji rostã òpôdô wiżô temperaturë lëftu, a zwikszô sã sëma atmòsferowëch òpadów. Długò mòże tu leżëc sniég. Nôtërné roscëznowé ruchno sparłãczoné je z wiele dzejnikama, westrzód chtërnëch do nôwôżniészich nôleżi zarechòwac klimat, òksëpòwy spódk, ùsztôłcenié wiéchrzëznë i wòdné òdnieseniô. Dzysdniowé roscëznowé ruchno pòkôzywô mòcny zrzeszënk z gòspòdarzczim dzejanim człowieka. Nôczãscé spòtikónym drzewã òpisywóny òbéńdë je sosna, rosnącô abò w jednorodnëch drzéwiãcëznach (bòrë sosnowé) abò miészónëch - z bùkã abò daną. Òsoblëwò czãsto spòtikómë jã na piôszczëstëch òbéńdach sandrowëch. Corôz czãscy spòtikóny je skòwrónk, colemało sadzony w lasowym zbiérkù z bùkã, dãbã i sosną. Znóné są bùkòwé lasë kòl Szimbarka. Zdłużą strëgów i nad jezorama wëstãpywają łãdżi. Tu pierszima drzewama są: szarô òlszô, wierzba (jerzbina) i papla. Tipòwym roscëznowym zbiérkã sparłãczonym z fùchtnym spódkã są nisczé torfòwiszcza, pòdskôcóné gruńtowëma wòdama. Pòrôstają je pierszim dzélã strzënë, charzt i mechë. Tamsam wëstãpywają wrzosowiszcza pòrosłé czerzkama, chtërnëch nôwôżniészim elementã są wrzosë, jak téż wielelatné roscënë, trôwë, mechë i narwë. Môlama spòtikómë tu sosnë, brzozë i jałówce. Grad lasowatoscë je tu wiôldżi, òsoblëwie na sandrowëch òbéńdach. Mało lasów mô wsowô gmina Chmielno i miasto Żukòwò. W ùprawach wërazno panëją tu żëto, pszéńżëto i bùlwë. Bëlną wiéchrzëznã zabiérają téż pôsné roscënë. Chòwa bëdła je nôbarżi rozwitô na terenach bòkadnëch w łączi i pastwiszcza, swiniô chòwa je za to sparłãczonô z ùprawą bùlew i spòsobã zdobëcô relatiwno tónëch kôrmów socznëch. Ta òbéńda je znónô z plantacji pòtrôwniców ("kaszëbsczich malënów"). Tu warô zasedzałi òd wieków kaszëbsczi lud, chtëren mô swój jãzëk i zwëczi. Je téż kaszëbskô lëteratura. Tu w Kartuzach je Kaszëbsczé Mùzeum miona Frãcëszka Trédra.
Bùtnowé lënczi[edicëjô | editëjë zdrój]
- (pl)
- (en)
Lëteratura[edicëjô | editëjë zdrój]
- Augustowski B. (red.): Pojezierze Kaszubskie (praca zbiorowa), Gdańsk : GTN, 1979, ISBN 83-04-00363-5
- Encyklopedia powszechna PWN, Warszawa 1974, s. 433
- Pojezierze Kaszubskie, Baranowski, Jerzy (teksty Donald Tusk) - Warszawa : Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1985, Wyd. 1.
- Pojezierze Kaszubskie / Piotrowska H., Sławomir Kadulski S. Warszawa : "Wiedza Powszechna", 1985. ISBN 83-214-0376-X
To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.
To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.
